مصاحبه درباره روز ملی خلیج فارس با دکتر محمود دهقانی در سیدنی استرالیا

۱-بطور کلی اهمیت تاریخی خلیج فارس برای ایران، چه بوده است؟

نخست از هر چیز من از دید گاه « شووینستی» به شاخاپ پارس نمی نگرم. نگاه من به آن، تاریخی است. باید بگویم ارج و ارزش خلیج فارس یا آن گونه که من سال هاست آنرا به زبان پارسی  شاخاب پارس می نامم این است که به گونه شناسنامه سراسر سرزمین ایران جایگاه برجسته ای دارد و این را پیشینه و همه فراز و فرودهای تاریخی آن به ما می گوید. در روزگار باستان سرچشمه و راه آمد و شد برای بازرگانی ما با افریقا و آسیا بود. پس از آن در  روزگار تیموری، برای امنیت بازرگانی شاخاب پارس تلاش شد. ایران آرامش را تامین و بارها  با دزدان دریایی درگیر شد. روزگاری که شاه اسماعیل یکم صفوی سکان فرمانروایی ایران را بدست گرفت چون درگیر جنگ با ازبک ها و امپراتوری عثمانی بود و ایران نیروی دریایی قدرتمندی نداشت پرتغالی ها وقت را غنیمت شمردند و با ناوهای خود به فرماندهی دریاسالار «آلفونسو د آلبو کرک»  از گاوای هند به آبخوست های هرمز، قشم و لارک در شاخاب پارس یورش آوردند. اروپائیان با دروغ و نیرنگ می گفتند با دزدان دریایی در جنگ هستند. همان گفتار خنده داری که امروز هم به گونه دیگر تکرار می شود. بنابراین اروپا از سده ها پیش به شاخاب پارس چشم طمع داشت و من در کتاب تازه از چاپ بیرون آمده خود با نام « بافت کهن دهدشت شهر راهبردی سپاه صفوی» به کوتاهی اشاره کرده ام که شاه عباس یکم پنجمین شاه با نبوغ دودمان صفوی به طماعی اروپائیان بخوبی پی برد. در بخش بوشهر و خارگ هلندی ها و در بخش هرمزگان پس از آن ها پرتغالی ها همیشه سیطره دامنه دار خود را در نظر داشتند. شاه عباس با آن تجربیات تاریخی بود که برای پیوند اصفهان تختگاه خود با شاخاب پارس شهر شاپور یا به قول ابن بلخی «بلاد شاپور» را آباد کرد تا بتواند در وقت نیاز سپاه خود را به شاخاب پارس گسیل بدارد. او این کار را با ساختن جاده های خوب مالرو در بخش ها و شهرهای دیگر نیز انجام داد. سر انجام با دلاوری سرلشکر امامقلی خان فرمانده سپاه که هم اکنون تندیس او زینت بخش آبخوست قشم در شاخاب پارس است پس از 115 سال که نیروی دریایی برون مرزی پرتقال در شاخاب پارس لنگر انداخته بود و کنگر می خوردند ، پرتغالی ها را  بیرون راند. در سال های فرمانروایی شاه سلطان حسین و سستی اندیشه این شاه خرافاتی و پس از صفوی بدنبال فرمانروایی شاهان قاجار این جاده صاف کنان استعمار این بار دسیسه انگلیس آغاز شد که در روزگار شاه عباس با پرتقالی ها رقابت داشتند و پس از آن سده هاست به زیان منافع ملی ما قد علم کرده اند. در چند نوبت نیز نام مخدوش بر زبان آوردند.

در گذر از جایگاه ملی شاخاب پارس اما برای ما ایرانیان بزرگ ‌ترین نکته پر ارج و ارزش دیگر سرشار بودن شاخاب پارس از نفت و گاز در حاشیه این آبراه است. شاخاب پارس سرچشمه بزرگ نفت و گاز است. برای جایگاه ارزشی شاخاب پارس است که استعمار چون از بازوی سترگ سپاه، این فرزندان دلیر ملت ایران آگاهی دارد در یاس و نا امیدی با مخدوش کردن گاه به گاه  نام  شاخاب پارس همچون روباه بی دندان زوزه می کشد. شاخاب پارس مسیر عبور نفتکش های ایران و جهان است. تنگه هرمزِ آن، تنگه ی راهبردی برجسته جهان به ‌شمار می‌آید. از شاخاب پارس و تنگه هرمز است که گلوگاه باب المندب در دریای سرخ، کانال سوئز تا اقیانوس هند و مدیترانه در سایه نیروی فرامرزی دریایی ایران نه تنها برای خود بلکه برای همه جهان امن خواهد بود. این ارج و ارزش امروز بازتابی از ارج و اهمیت تاریخی این آبراه است.

۲-چه شد که نام این خلیج بزرگ را که با چندین کشور مشترک هست، خلیج فارس گذاشتند؟

نام آن با هیچ کشوری بجز سرزمین مادری آن ایران مشترک نیست. باید به یاد داشت کشورهای حاشیه شاخاب پارس که امروز دیده می شوند، پیشینه درازی ندارند.آن ها این آبراه پارسی را به زبان انگلیسی« گلف» می نامند که شنونده سردرگم است که ورزش گلف مد نظر است یا «پرشیان گلف». البته تاریخ پیدایش همه این کشورها را سالمندان و حتا میانسالان بوشهری به خوبی به یاد می آورند.

۳- چه شواهد تاریخی و جغرافیایی، نام خلیج فارس را تایید می‌کند؟

معنی جغرافیای خلیج یعنی پیشرفتگی آب در خشکی. بنابراین پیشرفتگی در سرزمین ایران است. بجز این، نامه ها و گزارش های دریاسالار «آلفونسو د آلبو کرک» به گاوا ، کتاب « کومنتاریو» فرستاده سیاسی اسپانیا « دون گارسیا سیلو ای فیگوئروا»، کتاب «مُلک هرمز» در موزه ملی اسپانیا. سفرنامه « توماس هربرت» از همراهان فرستاده انگلستان « دادمور کاتن» و صدها کتاب و نقشه در سراسر جهان. مضاف بر همه، بر زبان آوردن نام شاخاب پارس از سوی رئیس سازمان ملل کنونی آقای « آنتونیو گوتیرش» که روزگاری پیش از انگلیس کشورش پرتغال ماشک دماغ ما بود.

۴- حفظ نام خلیج فارس و پرهیز از نام‌های دیگر در مجامع بین‌المللی، چه اهمیتی دارد؟

من از شما می پرسم جبل طارق را می شود گفت جبل تبریز، دریای مانش را می شود گفت دریای مالزی، خلیج مکزیک را می شود گفت خلیج میامی، خلیج عقبه را می شود گفت خلیج پیش رو؟ بنابراین برای ما نیز نام شاخاب پارس Persian Gulf و به قول مصری ها و عربستانی های نیم سده پیش الخلیج الفارسی، نام هزاره ای و کهنسال آن اهمیت دارد. اگر همسایه ما زبانش عربی است نباید دلیل مخدوش کردن  نام تاریخی بخشی از تعلقات یک کشور هفت هزار ساله باشد.

۵- بعد از دهه‌ها تحقیق و گشت و گذار در خلیج فارس، حس و حال شما نسبت به خلیج فارس، چگونه است؟

حس و حال اقتدار باز پس آورده ی روزگار شاپور یکم ساسانی با دلاوری  و نکته سنجی پرهیز از جنگ بچه های سپاه میهنم ایران در به زانو درآوردن والرین های امپراتور روم کنونی جهان.

۶– سخن پایانی؟

من پس از 53 سال دور بودن از زادگاهم ایران که به تازگی به فارسی هم دیگر خواب نمی بینم، از ملیت های اروپایی و غیر اروپایی یاد گرفتم انتقاد سازنده کنم و مخالف تهیدستی و ناروایی حقوقی در جامعه کشورم باشم. اما آنجا که صحبت از اقتدار سپاه و ارتش دلاور سرزمین باشد سر تعظیم فرود آورم.